آبهای زیرزمینی در مرز بحران
تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۴۴۳۹۴
فرونشست زمین با برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی به مرز بحران رسیده است. یکی از این بحران‌ها، کاهش تراز سطح آبهای زیرزمینی بر اثر اضافه‌برداشت از آبخوان‌‌‌هاست. این در حالی است که این مساله می‌‌‌تواند به وقوع بحران‌های متعدد، از جمله کسری شدید و تهی شدن آبخوان‌‌‌ها، فرونشست زمین، تهدید اکوسیستم و محیطزیست مناطق آسیب‌‌‌دیده و همچنین دیگر تبعات اجتماعی و اقتصادی بینجامد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش دنیای اقتصاد، در حال حاضر فرونشست زمین در ایران، به علت کسری بالا و رو به گسترش آبخوان‌‌‌ها (با کسری تجمعی در حدود ۱۴۳میلیارد مترمکعب در سال ۱۴۰۱، براساس آمارهای وزارت نیرو) در بسیاری از مناطق کشور و با نرخ‌های مختلفی ثبت و گزارش شده است.
دسترسی مناسب به منابع آبی سالم و کافی، ضامن طی‌کردن موفق بسیاری از مسیرهای توسعه به شمار میآید. یکی از این مسیرهای توسعه، خودکفایی در عرصه تولید محصولات کشاورزی است. منابع آب بهطور کلی و منابع آب زیرزمینی به طور خاص، به سبب تاثیر چشمگیر بر تحقق اهداف توسعه‌‌‌ای مرتبط با حوزه‌‌‌های حساس، همواره مورد توجه و تمرکز صاحب‌نظران بوده‌اند. درحال حاضر، منابع آب زیرزمینی در بسیاری از کشورها از جمله ایران، با چالش‌‌‌ها و بحران‌هایی روبه‌‌‌روست. یکی از این بحران‌ها، کاهش تراز سطح آب زیرزمینی بر اثر اضافه‌برداشت از آبخوان‌‌‌هاست. این مساله می‌‌‌تواند به وقوع بحران‌های متعدد، ازجمله کسری شدید و تهی‌شدن آبخوان‌‌‌ها، فرونشست زمین، تهدید اکوسیستم و محیطزیست مناطق آسیب‌‌‌دیده و همچنین دیگر تبعات اجتماعی و اقتصادی بینجامد.مرکز پژوهشهای مجلس طی گزارشی با عنوان «چالشهای ناشی از برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی در کشور، بررسی شرایط فعلی و بحران فرونشست زمین» به بررسی چالشهای ناشی از برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی در کشور پرداخته است.
در این گزارش آمده است؛ فرونشست زمین بهعنوان یکی از آثار ناگوار کسری و تهی‌شدن آبخوان‌‌‌ها، دامنگیر بسیاری از نقاط جهان است؛ پدیده‌‌‌ای که گسترش آن موجب آسیب‌رسیدن جدی به بسیاری از جنبه‌‌‌های محیطزیستی، اجتماعی و اقتصادی زندگی ساکنان مناطق آسیب‌‌‌دیده خواهد شد. یکی از مهم‌ترین آثار آن کاهش قدرت ذخیره آبخوان‌‌‌ها در نتیجه کاهش تخلخل موجود در مصالح آن است؛ اثری که می‌‌‌تواند به نابودی حیات در گستره وسیعی از مناطق آسیب‌‌‌دیده و بروز امواج عظیم مهاجرت و مشکلات اجتماعی و امنیتی منجر شود.
در این گزارش با بیان اینکه بهطور خاص در ایران تقریبا برای تمام استانها بازه‌‌‌ای از مقادیر نرخ فرونشست گزارش شده، عنوان شده است که به‌‌‌علت افزایش بهره‌‌‌برداری از آبهای زیرزمینی و افزایش کسری تجمعی آبخوان‌‌‌ها در سال‌های اخیر، میزان فرونشست زمین در بسیاری از نقاط کشور رو به افزایش بوده است. روند نگران‌‌‌کننده افزایش این کسری و عدم‌امکان تجدیدشوندگی آبخوان‌‌‌ها حداقل در کوتاه‌‌‌مدت، موجب نگرانی بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان حوزه‌‌‌های آب و محیطزیست شده است. تاکنون راهکارهایی برای جلوگیری از گسترش بحران و نجات مناطق آسیب‌‌‌دیده توسط متخصصان و کارشناسان حوزه‌‌‌های مرتبط ارائه شده است.
دلایل گسترش فرونشست زمین
یکی از دلایل گسترش پدیده فرونشست زمین در سالیان اخیر، عدم‌تناسب بخشی از اهداف و سیاست‌‌‌‌‌‌های توسعه‌‌‌ای کشور (مانند خودکفایی در تولید غذا) با ظرفیت واقعی منابع آب به‌خصوص منابع آب زیرزمینی بوده است. در بسیاری از مناطق کشور، عدم‌دسترسی مناسب به منابع آب سطحی و همزمان، دسترسی آسان‌تر و ارزان‌تر به منابع آب زیرزمینی، به افزایش حجم بهره‌‌‌برداری از آبهای زیرزمینی (به صورت مجاز و غیرمجاز) منجر شده است.
راهکارهای مقابله با فرونشست زمین
راه‌‌‌حل‌‌‌های مختلفی برای مقابله با پدیده فرونشست زمین، ارائه و اجرا شده است که این راه‌‌‌حل‌‌‌ها به‌‌‌تناسب ظرفیت زیرساخت‌‌‌ها و همچنین مسیرها، سیاست‌‌‌ها و اهداف توسعه‌‌‌ای کشورهای مختلف، توانستهاند در سطوح مختلف به مقابله با بحران بپردازند. در ایران، نیاز است این راه‌‌‌حل‌‌‌ها از طریق مستندسازی و ارزیابی عملکرد آنها (در سایر کشورها) بررسی و نهایتا استفاده شوند.
به علت وسعت و نرخ بالای فرونشست در دشت‌‌‌های مختلف کشور و همچنین آسیب‌‌‌پذیری نقاط متراکم و حساس شهری (مانند تهران)، نیاز است تمامی راهکارهای علاج‌‌‌بخش در اسرع‌وقت و با حداکثر دقت پیگیری، مطالعه و اجرایی شوند. این مساله ممکن است به اصلاح یا تغییر بخشی از سیاست‌‌‌ها و اهداف توسعه و همچنین قوانین نظارتی و کنترلی برای نیل به هدف نهایی (کنترل و جلوگیری از وخامت یا تغییر بخشی از سیاست‌‌‌ها و اهداف توسعه) و همچنین قوانین نظارتی و کنترلی برای نیل به هدف نهایی (کنترل و جلوگیری از وخامت بحران در آینده) بینجامد.
ایران به لحاظ کمیت و ماهیت قوانین به‌خصوص در زمینه منابع آب زیرزمینی، مشکل و مانعی ندارد؛ اما فقدان کیفیت مناسب در برخورد با همین قوانین و نظارت ناکافی بر روند اجرای آنها، کشور را در سالیان اخیر با بحران در زمینه آب زیرزمینی و فرونشست زمین مواجه کرده است. بهعنوان مثال، یکی از این قوانین با ماهیت مناسب و اثربخشی بالا، طرح احیا و تعادل‌‌‌بخشی منابع آب زیرزمینی است که متاسفانه به دلیل عدم‌اجرای کامل برخی از پروژه‌‌‌های آن، امکان کنترل شدت بحران در کشور و در کوتاه‌‌‌مدت، وجود ندارد.
پیشنهادهای بازوی پژوهشی مجلس
مرکز پژوهشهای مجلس در ادامه این گزارش به منظور تحقق هدف‌‌‌های مذکور، یعنی کنترل بحران کسری آبخوان‌‌‌ها و به‌‌‌تبع آن ایجاد پدیده فرونشست زمین در مناطق آسیب‌‌‌دیده، پیشنهاد داده است که نیاز است تجربیات کشورهایی که به‌‌‌نوعی توانستهاند در مواجهه با حل بحران فرونشست زمین عملکرد بهتر و موفق‌‌‌تری داشته باشند مورد توجه مدیران و تصمیم‌گیران نهادهای مرتبط قرار گیرد. در راستای این مورد، نیاز است وضعیت آسیب‌‌‌دیدگی حوزه‌‌‌های مختلف محیطزیستی، اقتصادی، اجتماعی و احیانا امنیت ملی در خلال وقوع پدیده فرونشست در سالیان اخیر بحث و بررسی شود. ضمن آنکه نیاز است روند مستندسازی و رصد نرخ فرونشست در مناطق مختلف کشور با دقت بالاتری نسبت به قبل و با کمک تجهیزات به‌‌‌روز موجود در جهان انجام شود.پیشنهاد دیگر مرکز پژوهشهای مجلس در این زمینه ایجاد سامانه‌‌‌های اطلاعاتی و ثبت داده برای پایش همزمان مصرف و همچنین نرخ فرونشست یک نیاز اساسی است.
رابطه مستقیم نرخ فرونشست با افزایش تعداد نقاط بهره‌‌‌برداری، به‌خصوص چاه‌‌‌های غیرمجاز، اهمیت ایجاد سیستم اطلاعاتی ثبت داده برخط در سطح ملی و با مدیریت محلی را بیش از پیش آشکار میکند. همچنین با توجه به متغیر بودن نرخ فرونشست در نقاط مختلف کشور، نیاز است که براساس وضعیت وخامت اوضاع در دشت‌‌‌های کشور، اولویت اقدامات فوری میدانی به مناطق با نرخ فرونشست بالا داده شود. ضمن آنکه در راستای ایجاد عزم ملی برای مقابله با بحران رو به رشد فرونشست زمین در کشور، نیاز است همکاری گسترده‌‌‌ای میان نهادهای مختلف و ارگان‌‌‌های اجرایی در راستای مدیریت بحران و دوری از اختلافات سنتی و مرسوم بین سازمانی شکل گیرد.مرکز پژوهش‌‌‌ها در پیشنهاد دیگر تصریح میکند که گسترش، تقویت و حمایت از نهادهای اجتماعی، تشکل‌های صنفی وابسته مانند کشاورزان و سایر بهره‌‌‌برداران بخش‌‌‌های صنعتی، سازمان‌های مردم‌‌‌نهاد و نخبگان و نیروهای مورد اعتماد مردم در راستای مقابله با پدیده فرونشست، جدی و حیاتی است. ضمن اینکه یکی از مهم‌ترین چالشهای پیشروی حوزه آب و محیطزیست در کشور، بحث به‌‌‌کارگیری نیروی انسانی کارآزموده، ماهر و دغدغه‌‌‌مند است.
همچنین یکی از مباحث مهم در روند کنترل بحران، آگاهی‌‌‌بخشی و اطلاعرسانی دقیق، به‌موقع و شفاف این بحران‌ها از طریق ابزارها و امکانات موجود است. ضمن آنکه در زمینه اعمال و تدوین هرگونه قانون و سند بالادستی باید از این اصل مهم که منابع آب خصوصا آبهای زیرزمینی یک ثروت و سرمایه ملی است، صیانت و حراست شود. باید به بهترین وجه ممکن از تعرض و آسیب به منابع آب زیرزمینی در گستره جغرافیایی کشور ممانعت شود.این گزارش پیشنهاد کرده که مستندسازی تجربیات کشورهای مختلف در مقابله با پدیده فرونشست زمین و همچنین ایجاد کارگروه‌‌‌ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط و حمایت از آنها، در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن پیگیری و اجرایی شود. همچنین گزارش وضعیت و شدت آسیب‌‌‌دیدگی حوزه‌‌‌های مختلف محیطزیستی، اجتماعی و اقتصادی از بحران منابع آب زیرزمینی و فرونشست زمین، بهطور مناسب و شفافی در دسترس سیاستگذاران و نهادهای تصمیم‌گیر (برای اتخاذ تصمیمات آتی) قرار گیرد.صیانت درخور از سازوکارهای قانونی و کنترلی، توجه و تمرکز کافی بر قوانین بالادستی و برنامه‌‌‌های توسعه و نهایتا گسترده‌‌‌تر از ابزارهای متنوع آموزشی و رسانه‌‌‌ای، می‌‌‌تواند در مسیر حل بحران کارساز باشد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: آب های زیر زمینی فرونشست زمین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۴۴۳۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رفاقتی در میان راهپیمایی‌ها/ از تدریس برابر چشم ساواک تا تشکیل شبکه‌های زیرزمینی
در میان جلسه هفتم تیر سال ۱۳۶۰ در دفتر حزب جمهوری، یکباره صدای مهیبی به همه‌چیز پایان می‌دهد؛خبرها می‌گوید ۷۲ نفر از اعضای حزب شهیدشده و «علی‌اکبر» هم یکی از این ۷۲ نفر است؛ معلمی که پایه ثابت تمام جلسات و راهپیمایی‌های پیش از انقلاب بود و با اندیشه و خون خود، بسیاری را بیدار کرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکشنبه هفتم تیر سال ۱۳۶۰ در دفتر حزب جمهوری جلسه‌ای برگزار شده و در میان شور عجیبی که میان حاضران برقرار بود، یکباره صدای مهیبی به همه‌چیز پایان می‌دهد؛خبرها می‌گوید ۷۲ نفر از اعضای حزب شهیدشده و «علی‌اکبر» هم یکی از این ۷۲ نفر است.
علی‌اکبر اژه‌ای متولد سال ۱۳۳۱ بود و در درس فلسفه شهید دکتر بهشتی به طور خصوصی شرکت می‌کرد؛ پس از گرفتن لیسانس در دبیرستان‌های احمدیه، فارابی وحکیم سنایی اصفهان به تدریس مشغول شد و فعالیت‌های اجتماعی سیاسی خود را از سال ۱۳۴۴ در کانون علمی و تربیتی جهان اسلام شروع و پس از بسته شدن آن به دست ساواک در سال ۱۳۵۲، فعالیت‌های خود را در مسجد امام علی(ع) اصفهان متمرکز کرد.
وی در همان دوره، نوشته‌هایی در نقد کتاب شناخت مجاهدین خلق نوشت و انتشار داد، منزلش پایگاهی برای فعالیت و برگزاری جلسات خصوصی بود، که چندین بار مورد هجوم و تفتیش ساواک قرار گرفت؛ همزمان با شروع انقلاب اسلامی از مدیران و مدرسان جلسات مذهبی جوانان در اصفهان بود و از این طریق به تربیت جوانان در اصفهان می‌پرداخت.
رفاقتی که در میان خیابان‌های شهر شکل گرفتوی با اغلب گروه‌ها و سازمان‌های اسلامی ارتباط داشت و پس از تأسیس حزب جمهوری اسلامی، به عضویت شورای مرکزی حزب (شاخه اصفهان) انتخاب شد؛ حجت‌الاسلام احمد سالک که از دوستان قدیمی شهید اژه‌ای است، می‌گوید که ارتباطش با خانواده شهید اژه‌ای از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد و صحبت را اینطور ادامه می‌دهد: با علی‌اکبر اژه‌ای از همان قدیم‌الایام بودم به‌ویژه در فعالیت‌های اجتماعی از جمله راهپیمایی که از مصلی اصفهان به سمت نقاط مختلف شهر حرکت می‌کردیم و به یاد دارم آنجا با شهید اژه‌ای به سمت پل خواجو، خیابان نشاط و شکرشکن رفتیم و در نهایت به سبزه میدان رفتیم تا مجسمه شاه را پایین بکشیم که آنجا درگیری و تیراندازی صورت گرفت و سر شاه را زیر عبا گرفتم و در رگباری که نیروهای ساواک بسته بودند، به سمت منازل مردم رفتیم؛ شهید علی‌اکبر اژه‌ای در این حرکت نقشی قابل توجه داشت.
وی با بیان اینکه مسئله بعد در جلسات تفسیر قرآن در مسجدعلی داشت و با ارتباطی که با جوانان داشت به تربیت نیروی انسانی پرداخت، ادامه می‌دهد: با شهید بهشتی نیز تیمی داشتیم و در این راستا شهید اژه‌ای بهعنوان یک معلم دین و قرآن مطرح بوده و فعالیت‌های مفصلی در تربیت نیرو داشت و سرنوشت این شهید در حزب جمهوری اسلامی رقم خورد و جزو ۷۲ شهید هفتم تیر شد.
این پیشگام انقلاب اسلامی با اشاره به نقش‌آفرینی روحانیت در تربیت دانش‌آموزان در دوره پیش از انقلاب اسلامی توضیح می‌دهد: نقش‌آفرینی روحانیت در پیروزی انقلاب اسلامی بر کسی پوشیده نیست؛ در اصفهان شخصیت‌هایی بودند که مبلغ انقلاب اسلامی بودند و در این راستا بسیاری از علمای اصفهان و کشور در پیروزی انقلاب اسلامی نقش‌آفرین بودند و باید گفت اعتماد مردم به روحانیت عامل سقوط حکومت شاه و ابزار مقابله با شیطان بزرگ و استکبار جهانی است، بر همین اساس امروزه نیز نقش‌آفرینی روحانیت از جمله رهبر معظم انقلاب در هدایت این حرکت بزرگ و انقلابی موثر است؛ امروزه شاهدیم بیش از ۷۰ دانشگاه آمریکا به حکومتشان اعتراض دارند یعنی یک گسل نسلی میان نسل جوان بیدار شده با سران استکبار جهانی به‌وجود آمده و این موضوع جابه‌جایی قدرت را رقم می‌زند.
مبارزه‌ای از جنس شبکه‌های زیرزمینیحجتالاسلام سالک با اشاره به نوع مبارزه فرهنگیان در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان میکند: در اصفهان شبکه‌های زیرزمینی داشتیم که در تمام دبیرستان‌ها، حوزه‌ها، بازار و دانشگاه فعال بود؛ این فعالیت یک چهره بیرونی داشت که در آن تفسیر و معرفی قرآن به توده جوانان و نوجوانان آموخته می‌شد و در این راستا خودم در طول هفته ۱۳ مسجد را اداره می‌کردم و شهید اژه‌ای نیز به همین صورت جلسات متععدی در رابطه با قرآن برگزار می‌کرد اما در مرحله دوم، انتخاب جوانان و نوجوانان با استعداد بود که آنها به جلسات مخفی در منازل دعوت می‌شدند و در آنجا توضیحات سیاسی، اجتماعی و حکومتی ارائه می‌شد.
وی با تاکید بر اینکه نقش‌آفرینی افرادی مانند شهید اژه‌ای و مطهری در ارتقای بصیرت بوده که باید به این موضوع دقت کرد، یادآوری میکند: شرایط فعلی جامعه با پیش از انقلاب اسلامی تفاوت زیادی کرده و در این راستا امروزه امپراتوری رسانه‌ها حکومت عوض میکند یعنی نمی‌توانیم متناسب با شرایط زمانی و مکانی حرکت نکنیم، بر همین اساس نقش‌آفرینی معلم‌ها و اساتید باعث ارتقای فهم و بصیرت نسل جوان نسبت به اسلام ناب و دشمنان می‌شود که رسالت بزرگی است و نیاز است افراد این حوزه پای کار بیایند.
معلم نمی‌تواند بی‌تفاوت باشداین پیشگام انقلاب اسلامی با یادآوری اینکه رشد بیداری گسترده جهان، ناشی از انقلاب اسلامی و نقش روحانیت است و بر این اساس معلمان نقشی مهم داشته و دارند که این مسئولیت نباید نادیده گرفته شود، عنوان میکند: شهید مطهری علیه اسرائیل فریاد می‌زد و امروز نیز اساتید و معلمان باید در مقابل این ظلم نسل‌کشی بین‌المللی بایستند و این مورد جز با اطلاعرسانی مستند و اقناع جوانان و انس دادن آنها به متن دین اتفاق نمی‌افتد.
حجت‌الاسلام سالک با بیان اینکه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی حکومتی نداشتیم اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی حکومت و تشکیلات داریم و بر این اساس تمام دستگاه‌ها ماموریت و مسئولیت دارند و بر این اساس باید گفت مشکل اجرا داریم نه قانون، توضیح می‌دهد: ما باید نسل جوان فعلی را درک کنیم چرا که این مورد به نشست و گفتمان بر اساس سیاست چهره به چهره است و در این راستا باید با اهداف اقناعی و برطرف کردن سرپوش‌هایی که امپراتوری رسانه برعقل و ذهن ما گذاشته پیسش برویم یعنی باید با علوم شناختی اسلام را معرفی کنیم بر همین اساس مسئولان، اساتید، معلمان و روحانیت باید تلاش کنند مبارزه‌سرسخت در جنگ نرم داشته باشند چرا که معلم نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد.
به گزارش ایمنا، باید گفت که در کتاب عشق معلمان شهید می‌توان رمز تفسیر علم و شهادت و در سلوک عاشقانه آنها با خدا تدبیر وسعت جهاد را یافت چرا که حیات آنها در ۲ بعد مشهود است؛ یکی تعلیم علم و جنگ با جهل و نادانی و دیگری جنگ با دشمنان خدا و در ادامه این جهاد بود که خون پاک آنها به همراه اندیشه بیدارگرشان، هرکجا که ریخت سرداری از آنجا سر برآورد و قد کشید.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان